Terug naar zoekresultaten

3.05.03 Inventaris van de archieven van de Gevangenissen en het Huis van Bewaring te Gouda, 1821-1886

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Archief

Titel

3.05.03
Inventaris van de archieven van de Gevangenissen en het Huis van Bewaring te Gouda, 1821-1886

Auteur

J. van der Meer

Versie

06-11-2020

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
1994 cc0

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Strafinstellingen te Gouda
Strafinstellingen Gouda

Periodisering

oudste stuk - jongste stuk: 1821-1886

Archiefbloknummer

3350

Omvang

; 40 inventarisnummer(s) 1,30 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het.
Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Directeur van het Huis van Bewaring te Gouda, 1821-1886

Samenvatting van de inhoud van het archief

Het archief van de Strafinstellingen te Gouda bevat onder ander registers van de notulen van de vergaderingen, stukken betreffende de staat van werktuigen en huisraad en hun conditie, van de staat van de bevolking en van het verstrekte voedsel aan gedetineerden in het Huis van Bewaring en registers van inschrijvingen van gedetineerden in het huis van Bewaring.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Geschiedenis van het gevangeniswezen in Gouda
In 1610 werden in Gouda de gebouwen van het voormalige St. Catharijneklooster ingericht als Tuchthuis voor mannen en vrouwen. Deze functie hebben de gebouwen behouden tot na de invoering van het 'Arrêté sur l'Organisation des Prisons' in 1811, toen deze gemeentelijke instelling een Rijksinstelling werd. Als gevolg van de reorganisatie van het gevangeniswezen in 1821 veranderde op 4 augustus 1824 de bestemming in die van 'Provisioneel Huis van Correctie'. De crimineel veroordeelden gingen naar 's-Hertogenbosch en Leeuwarden en vanuit Utrecht en Delft werden correctioneel veroordeelden naar Gouda overgebracht. ( Crimineel veroordeelden hadden een misdrijf begaan, correctioneel veroordeelden een wanbedrijf. Zie ook de algemene inleiding XIV-XV. ) Toen in 1830 het Huis van Correctie in Hoorn in gebruik genomen werd, werden de mannelijke correctioneel veroordeelden daarheen verplaatst en werd de bestemming van Gouda een Huis van Reclusie (Opsluiting) en Tuchtiging. Uit de gevangenis te Leiden werden honderd crimineel veroordeelden naar Gouda gebracht. ( Zie inv.nr. 2 notulen uit 1830 en Petersen, Gedetineerden onder dak, 146. ) In 1837 achtte de Minister van Justitie het wenselijk de mannelijke en vrouwelijke gedetineerden niet langer in hetzelfde gesticht onder te brengen. Voor de crimineel veroordeelde vrouwen was de gevangenis in Gouda bestemd, voor de correctioneel veroordeelde wees de Minister Woerden aan. De mannen werden naar andere gevangenissen overgebracht. Omdat er echter in Woerden geen plaats was, werden ook zij in Gouda geplaatst, zij het strikt gescheiden van de crimineel veroordeelden. ( Algemeen Rijksarchief, Tweede Afdeling, Archief van de Staatssecretarie, 1814-1839, inv.nr. 4307, Koninklijk Besluit van 10 november 1837, nr. 25. ) Het gevolg was dat de gebouwen overbevolkt waren; daarnaast kampte men ook met andere problemen, zoals de slechte staat waarin het gebouw verkeerde, de ligging in de buurt van een stinkend riool en de ondraaglijke temperaturen op de werkzolders in de zomer en de winter. ( Petersen, Gedetineerden onder dak, 148 en Franke, Twee eeuwen gevangen, 83-85. ) Naast het Tuchthuis voor langgestraften was de Tienden- of Gevangenpoort in gebruik als kantonaal Huis van Bewaring, onder leiding van een cipier. De slechte toestand van ook dit gebouw noodzaakte in 1854 tot een nieuwe huisvesting, waarvoor verbouwing van de 'Looihal' de ruimte verschafte. ( Gemeentearchief (GA) Gouda, Archief van het Tuchthuis (later vrouwengevangenis) 1611-1864, inv.nr. 24. ) De overbevolking van de gevangenis en de bouwvalligheid van het gebouw leidden er in 1858 toe dat vijftig vrouwen werden overgebracht naar het Huis van Reclusie en Tuchtiging in 's-Hertogenbosch. In 1861 werd de gevangenis voor vrouwen definitief gesloten en werden de vrouwen overgebracht naar Woerden. ( Petersen, Gedetineerden onder dak, 148. ) Wat overbleef was het Huis van Bewaring van het kanton Gouda. De naam van het bestuur veranderde van Commissie van Administratie in Commissie van Toezicht en de personeelsleden werden overgeplaatst of ontslagen. Het kantonaal Huis van Bewaring bleef in gebruik tot de reorganisatie van het gevangeniswezen in 1886, toen ook dit gesticht werd gesloten. ( Ibidem, 752. )
Geschiedenis van het archiefbeheer
In 1973 had de gemeentearchivaris van Breda uit de nalatenschap van de heer A. Hallema archiefbescheiden verkregen van onder andere het College van Regenten/de Commissie van Administratie van de gevangenissen te Gouda. Het betrof de registers van notulen en een reglement (de inventarisnummers 1-17 en 21).
Door het kantongerecht te Gouda werden in 1976 de inschrijvingsregisters van het Huis van Bewaring over de periode 1849-1886 overgedragen.
De rechtstitel is (nog) onbekend

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud
Aanwijzingen voor de gebruiker
Het archief is zeker niet compleet. Van de inschrijvingsregisters van gedetineerden zijn alleen die van het Huis van Bewaring overgebleven. Gegevens over vrouwen en mannen die als correctioneel of crimineel veroordeelde hun tijd in de gevangenissen te Gouda hebben doorgebracht zijn soms te vinden in de notulen van de vergaderingen van de Regenten, wanneer er iets bijzonders met de gevangene aan de hand was, of in archieven van rechtbanken. Voor algemene informatie over de registers van gedetineerden en complementaire archieven wordt de gebruiker verwezen naar de Algemene Inleiding, XXI-XXIV.
De notulen van de vergaderingen van het College van Regenten en de Commissie van Administratie bieden veel informatie over het bestuur van de gevangenissen en zoals gezegd in voorkomende gevallen ook over gedetineerden. Vanaf 1851 werd er jaarlijks op de notulen een index op trefwoorden gemaakt van behandelde zaken. Deze indices bevinden zich achter in de tweejaarlijkse delen of halverwege, direct na de afsluiting van een jaar.
Verantwoording van de bewerking
Verantwoording van de inventarisatie
Bij de inventarisatie zijn de stukken opnieuw beschreven en geordend. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen de verschillende archiefvormers, in dit geval het bestuur (het College van Regenten of de Commissie van Administratie), de cipier of commandant en de Officier van Gezondheid. In de inschrijvingsregisters werden enkele losse stukken aangetroffen die apart beschreven zijn.
Bij de inventarisatie van de archieven van de strafinstellingen te Rotterdam in 1990-1991 werden enige ingekomen stukken van de Officier van Gezondheid te Gouda over de periode 1858-1861 aangetroffen en overgebracht naar dit archief.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Het archief kent geen materiële beperkingen.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Strafinstellingen te Gouda, nummer toegang 3.05.03, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Strafinstellingen Gouda, 3.05.03, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Afgescheiden archiefmateriaal
In de rubriek 'Bijlagen' is een lijst opgenomen van archiefbescheiden van de strafinstellingen te Gouda, die berusten bij de Streekarchiefdienst Hollands Midden te Gouda, archief van het Tuchthuis (later vrouwengevangenis) te Gouda.
Verwante archieven
Archief van het Tuchthuis (later Vrouwengevangenis) te Gouda 1611-1864, in het streekarchief Midden Holland te Gouda

Bijlagen

Lijst van archiefbescheiden van de strafinstellingen te Gouda, die berusten bij de Streekarchiefdienst Hollands Midden te Gouda, archief van het Tuchthuis (later vrouwengevangenis) te Gouda.
Inv.nr.
13. Notulen van de vergaderingen van het College van Regenten; minuten, 1818 jun - okt, 1 omslag
14. Ingekomen stukken van de Commissie van Administratie, respectievelijk het College van Toezicht, 1818 (mrt-okt), 1822, [1861], 1863, 1865. 1 omslag
15. Uitgaande stukken van het College van Regenten; concepten, minuten en (authentieke) afschriften, 1818 en z.d. 1 omslag
16. Kopieboek van uitgaande stukken van de Commissie van Administratie, 1856 - 1861. 1 deel
17. Voorwaarden voor de aanbesteding van het onderhoud van de gevangenen voor 1816, [1815]. 1 stuk
18. Reglement voor de gedetineerden in het tuchthuis; gedrukt; 1815. 1 stuk
19. Bestekken voor het onderhoud en de verbetering van het Tucht- of Gevangenhuis, 1831 - 1843. 1 omslag
20. Dossier inzake de afwikkeling van de financiële aangelegenheden betreffende het Tuchthuis tussen de Burgemeester en wethouders van Gouda en het Rijk; met retroacta 1667-1809; met inventaris; 1851 - 1857. 1 pak
21. Dossier inzake de afhandeling van de vergoedingen voor de voormalige Commissie van Administratie, 1863 - 1864. 1 omslag
22-23. Kasboeken van eigen gelden van gedetineerde vrouwen, 1854 - 1861. 2 delen
  • 22. 1854 - 1861
    • De rekeningen met de vrouwen beginnen in de periode 1854-1856 en lopen eventueel door tot 1861 toen de vrouwen overgebracht werden naar Woerden.
  • 23. 1856 - 1861
    • De rekeningen met de vrouwen beginnen in de periode 1856-1858 en lopen eventueel door tot 1861 toen de vrouwen overgebracht werden naar Woerden.
24. Bestekken, voorwaarden en begroting voor het maken van een kantonaal Huis van Bewaring in de Looihal voor het jaar 1854; minuten, 1853. 2 stukken
25a. Instructie voor de cipier van de gevangenpoort (waarschijnlijk het Huis van Arrest), 1815. 1 stuk
25b. Reglement voor de voeding van de gedetineerden; concept; 1815. 1 stuk
26. Register van opname, ontslag en signalementen van het Huis van Arrest te Gouda, 1822 - 1843. 1 deel
27a. Algemeen reglement voor de huishoudelijke dienst voor de gevangenis voor veroordeelde vrouwen, alsmede instructie voor het personeel; gedrukt; met aanvulling, 1851, 1847. 2 deeltjes
27b. Instructie voor de comptabiliteit voor de kleding- en liggingstukken in 's Rijks Gevangenissen; gedrukt, 1850. 1 deeltje
28. Kwitanties, afgegeven door de ontvanger van het arrondissement Rotterdam aan de Regenten in verband met stortingen door hen gedaan, 1821 - 1823. 3 stukken
29. Authentiek uitreksel uit het Register der Geldelijke Belastingen ter Algemeene Rekenkamer, voor de storting van het ingehouden gedeelte van de werklonen van de gevangenen door de Regenten, 1 stuk