Terug naar zoekresultaten

3.02.27 Inventaris van het archief van de Provinciale Waterstaat in Zuid-Holland, (1891) 1945 - 1986 (1994)

Download inventaris als PDFDownload inventaris als XML

Bekijk de zoekhulp bij dit archief

Voer een zoekterm in
VorigeVolgende

Beschrijving

ArchiefBeschrijving van het archiefArchiefvormingInhoud en structuur van het archiefAanwijzingen voor de gebruikerVerwant materiaal

Archief

Titel

3.02.27
Inventaris van het archief van de Provinciale Waterstaat in Zuid-Holland, (1891) 1945 - 1986 (1994)

Auteur

Doxis Informatiemanagers

Versie

25-10-2020

Copyright

Nationaal Archief, Den Haag
2007 (c)

Beschrijving van het archief

Naam archiefblok

Provinciale Waterstaat Zuid-Holland
Prov. Waterstaat ZH

Periodisering

archiefvorming: 1945-1986
oudste stuk - jongste stuk: 1891-1994

Archiefbloknummer

37213

Omvang

; 2943 inventarisnummer(s) 90,00 meter

Taal van het archiefmateriaal

Het merendeel der stukken is in het Nederlands

Soort archiefmateriaal

Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.

Archiefdienst

Nationaal Archief

Locatie

Den Haag

Archiefvormers

Provinciale Waterstaat provincie Zuid-Holland

Samenvatting van de inhoud van het archief

De Provinciale Waterstaat Zuid-Holland had als taak het adviseren van provinciale bestuurders over technische aspecten op het gebied van de reglementen van Waterschappen, plaatselijke verordeningen, subsidiëring van wegenverbetering en scholenbouw. Daarnaast hield de Provinciale Waterstaat zich bezig met aanleg, beheer en onderhoud van waterstaatswerken.
Het archief bevat voornamelijk stukken betreffende de organisatie en taakuitvoering, zoals aan-, verkoop, onteigening en ruiling van grond, t.b.v. aanleg van wegen en waterwegen.

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer
Organisatie
In deze inventaris wordt het archief van de Provinciale Waterstaat in Zuid-Holland in de periode (1891) 1945 - 1986 (1994) beschreven. Aan het bestaan van dit organisatieonderdeel van het provinciaal bestuur kwam met ingang van 1 januari 1987 als gevolg van een ingrijpende reorganisatie een einde. Voor de nieuwe organisatievorm, die ook voor de Provinciale Griffie en de Provinciale Planologische Dienst gold, werd uitgegaan van een dienstenstructuur.
Vanaf 1 augustus 1819 had het provinciaal bestuur van Zuid-Holland evenals de andere provincies door het Rijk waterstaatszaken toegewezen gekregen. ( Het historisch overzicht is hoofdzakelijk gebaseerd op: J.L. van der Gouw, 'De ontwikkeling van de dienst van de Provinciale Waterstaat in Zuid-Holland (1875-1955)' in: J.L. van der Gouw (red.), Honderd jaar Provinciale Waterstaat in Zuid-Holland. Enige opstellen over de geschiedenis ('s-Gravenhage 1975), pag. 148. Verder: J. van Viegen, `Provinciaal bestuur van Noord- en Zuid-Holland van 1840 tot 1990', in: H.M. Brokken, J.A. Brugman e.a. (red.), 150 jaar Noord- en Zuid-Holland. Gedenkboek bij het 150-jarig bestaan van de provincies Noord- en Zuid-Holland, 's-Gravenhage 1990, pag. 163-197; m.n. pag. 171-180. ) Ambtenaren van de Rijkswaterstaat namen de daarmee samenhangende werkzaamheden waar. Het duurde tot 11 november 1873 voordat de Provinciale Staten in Zuid-Holland besloten de Provinciale Waterstaat op te richten. Een besluit dat vervolgens bij Koninklijk Besluit van 2 februari 1874, nr. 15 werd goedgekeurd. Ondanks aanvankelijk verzet hiertegen stond deze vanaf het begin onder leiding van een (directeur) hoofd-ingenieur. Met ingang van 1 januari 1875 bestond de dienst uit eenentwintig man. Dit duurde maar een jaar omdat in 1876 de in 1819 toegewezen werken weer naar het Rijk terugkeerden en het grootste deel van het personeel dientengevolge werd ontslagen. Naarmate de provincie vanaf 1885 meer eigen werken ging uitvoeren en onder haar hoede kreeg werd de dienst uitgebreid. In 1900 had deze al weer 47 werknemers in dienst. Een aantal dat in 1940 tot 384 was uitgegroeid. Vanaf 1956 kende het hoofdkantoor in Den Haag een aantal afdelingen met daarnaast in de provincie verspreide districtskantoren. ( Provinciale Almanak voor Zuid-Holland, 68e jrg 1956 (Alphen aan den Rijn 1955), pag. 17. ) In 1975 bestond de dienst uit de volgende afdelingen, onderafdelingen, bureaus en districten ( Ibidem, 87e jrg 1975 (Alphen aan den Rijn 1974), pag. 27-38. ) :
Afdeling Algemene Zaken, 4 bureaus
Afdeling Provinciale eigendommen, 4 bureaus
Afdeling Vaarwegen
  • Onderafdeling I: Beton- en waterbouw, 3 bureaus
  • Onderafdeling II: Staal- en werktuigbouw, 2 bureaus
  • Kanaaldistricten van de afdeling Vaarwegen:
    1. District Gouwe en Aarkanaal, kantoor te Alphen aan den Rijn
    2. District de Rijn, kantoor te Leiden
    3. District Rijn-Schie, kantoor te Voorburg
Afdeling Wegen
  • Landmeetkundig bureau
  • Bureau Wegenbouwkundig onderzoek, laboratorium te Berkel en Rodenrijs
  • Bureau Wegenwet c.a.
  • Onderafdeling I: Voorbereiding, uitvoering, beheer en onderhoud provinciale wegen, 1 bureau
  • Districten van de onderafdeling I:
    • District Rijnstreek-West, kantoor te Voorschoten
    • District Rijnstreek-Oost, kantoor te Alpen aan den Rijn
    • District Vastenland-Zuid, kantoor te Berkel en Rodenrijs
    • District Krimpenerwaard c.a., kantoor te Bergambacht
    • District Alblasserwaard c.a., kantoor te Sliedrecht
    • District Voorne, Putten c.a., kantoor te Brielle
    • District Hoeksche Waard c.a., kantoor te Oud-Beijerland
    • District Goeree en Overflakkee, kantoor te Middelharnis
    • Overige districten
  • Onderafdeling II: Planning en voorbereiding lange termijn. Coördinatieprojecten. Integrale beleidsvoorbereiding met betrekking tot regionale ontwikkeling, 2 bureaus
  • Onderafdeling III: Tertiaire en quartaire wegen
  • Onderafdeling IV: Verkeer, 3 bureaus
Afdeling Waterhuishouding en waterkering
  • Onderafdeling I: Bodem- en grondwaterzaken, 2 bureaus
  • Onderafdeling II: Bijzondere onderwerpen, 2 bureaus
    • District Hoeksche Waard (Dijkwerken IJsselmonde), kantoor te Oud-Beijerland
    • District Vasteland-Zuid (Compartimenteringswerken B.W.O.), kantoor te Berkel en Rodenrijs
  • Onderafdeling III: Polderzaken
  • Onderafdeling IV: Cultuurtechnische Zaken
  • Onderafdeling V: Dijkzaken
  • District Schie- en Delfland, kantoor te Berkel en Rodenrijs
  • District De Waarden (Krimpenerwaard, Alblasserwaard, Vijfheerenlanden), kantoor te Sliedrecht
  • District De Drie Eilanden (Hoeksche Waard, Eiland van Dordrecht en IJsselmonde), kantoor te Heerjansdam
  • District Rozenburg, Voorne en Putten en Goeree en Overflakkee, kantoor te Brielle
  • De afdeling maakt tevens gebruik van:
    • Kanaaldistrict Gouwe en Aarkanaal
    • Kanaaldistrict De Rijn
    • Kanaaldistrict Rijn-Schie
Afdeling milieu, landschap en recreatie
  • Onderafdeling I: Milieu, 5 bureaus
  • Onderafdeling II: Landschap en Natuurbescherming, 4 bureaus
  • Onderafdeling III: Recreatie, 1 bureau
    • District Brielse Maas, kantoor te Rozenburg
    • District Oude Maas, kantoor te Barendrecht
    • District Rottemeren, kantoor te Bleiswijk
    • District Reeuwijkse Plassen, ambtenaren te Gouda en Reeuwijk
 Aanvankelijk was de Provinciale Waterstaat in het Provinciehuis aan de Korte Voorhout gehuisvest. Met ingang van 1926 betrok het een eigen pand aan de Nieuwe Uitleg 4. ( Ibidem, 38e jrg 1926 (Alphen aan den Rijn 1925), pag. 25. )
Vanwege het toenemende capaciteitsprobleem en de uitbreiding van taken werden er eind jaren dertig nog panden aan de Nieuwe Uitleg 8 en het Smidswater 26 gehuurd. Bij het op 3 maart 1945 abusievelijk door de Geallieerden op het Bezuidenhout uitgevoerde bombardement bleef alleen de inventaris van het laatstgenoemd pand behouden. Voor de bevrijding vond de Provinciale Waterstaat achtereenvolgen korte tijd onderdak bij de Rijkswaterstaat en het paleis Kneuterdijk 20.
Daarna werd het hoofdbureau gevestigd in de panden Amaliastraat 11-13 met voorlopig behoud van het huurpand aan het Smidswater. Aan de huisvesting in de Amaliastraat kwam al gauw weer een einde. In plaats daarvan werden vanaf januari 1946 aan de Riouwstraat de panden 174-178 gehuurd, terwijl er in 1948 nog een deel van pand 172 werd gehuurd. Op een achter deze straat gelegen terrein werden in 1954 nog enkele barakken opgetrokken. Deze situatie duurde tot aan het betrekken van het nieuwe Provinciehuis aan de Koningskade in 1964.
Taken
De werkzaamheden van de Provinciale Waterstaat bestonden allereerst uit het adviseren van de provinciale bestuurders over de technische aspecten van allerlei onderwerpen, zoals bijvoorbeeld de reglementen van Waterschappen, de plaatselijke verordeningen, subsidiëring van wegenverbetering en scholenbouw. Daarnaast was de Provinciale Waterstaat belast met het beheer en onderhoud van aan de provincie toegewezen waterstaatswerken (wegen, dijken, bruggen, vaarwegen, e.d.) en met de aanleg van deze werken. In 1939 werd zelfs geconstateerd dat de hoofdbemoeienis van de provincie de afgelopen halve eeuw had gelegen op het gebied van de waterschappen en op dat van het verkeerswezen. ( Ibidem, 51e jrg 1939 (Alphen aan den Rijn 19), pag. VIII-XV. ) Zoals de hier boven vermelde groei van het personeelsbestand al aantoont, namen de taken van Provinciale Waterstaat in de loop der tijd sterk toe. Ten eerste werden de vervoersmogelijkheden over water en land enorm uitgebreid. Een al voor de oorlog ontstane tak van dienst was de planologie. Met de toenemende industrialisatie en behoefte aan woningen, fabrieken nam de roep om recreatievoorzieningen ook toe. In dat verband werd er steeds meer met streekplannen gewerkt. De voornoemde ontwikkelingen legden tevens een grote druk op het milieu. Provinciale Waterstaat kreeg daarom grote bemoeienis met het bodembeheer en de afvalstoffenproblematiek. In dat verband kan de beruchte affaire van de vervuilde bodem in Lekkerkerk worden genoemd. Ten slotte was de dienst evenals in Zeeland sterk betrokken bij het herstel van de dijken na de Watersnoodramp in 1953, waarover ook veel fotomateriaal in dit archief is bewaard. ( G. Terluin, `De watersnood in 1953' in: J.L. van der Gouw (red.), Honderd jaar Provinciale Waterstaat in Zuid-Holland, pag. 191-208. )
Geschiedenis van het archiefbeheer
Het archief van de Provinciale Waterstaat, dat aanvankelijk een eenvoudige organisatiestructuur kende, werd vanaf 1956 gevormd door verschillende afdelingen, die later nog werden onderverdeeld in onderafdelingen, bureaus en districten van de dienst. De looptijd beslaat de periode (1891) 1945 -1986 (1994). Het oudste stuk dateert uit 1891 (inventarisnummers 1628-1629). Door het al eerder genoemde bombardement van 3 maart 1945 ging het gehele archief van de dienst verloren. Wanneer er desondanks stukken van voor die tijd in het archief aanwezig zijn, zijn deze waarschijnlijk afkomstig van één van de districtskantoren. Het betreft hier overigens een zeer gering aantal stukken. Het duurde na de bevrijding nog meer dan een jaar voordat weer van een enigszins geregelde archiefvorming gesproken kon worden. Omdat de meeste stukken dus van na 1945 dateren is er voor gekozen het archief met dat jaar te laten beginnen.
Als eindjaar is 1986 gekozen omdat op 1 januari 1987 de nieuwe organisatiestructuur van de provincie Zuid-Holland van kracht werd en daarmee de Provinciale Waterstaat ophield te bestaan. Incidenteel werden in het archief stukken tot en met 1994 (inventarisnummer 119) aangetroffen doordat dossiers met documenten van latere datum waren aangevuld.
Het archief was oorspronkelijk grotendeels toegankelijk met behulp van agenda's en registers van ingekomen en uitgaande stukken. Ieder daarin voorkomend stuk was afzonderlijk genummerd en geclassificeerd volgens de Basisarchief Code (BAC) van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).
In de jaren negentig werd met het oog op het archiefbeheer een groot aantal dossierbeschrijvingen, onder de nummers 600.000 tot en met 623.851, ingevoerd in het digitale systeem DORIS (Dossier Registratie en Informatie Systeem). Toen dit computerprogramma later van Dos naar Windows werd geconverteerd ging echter informatie verloren, terwijl daarnaast vervuiling optrad. Dit betekende concreet dat lang niet alle dossiers daadwerkelijk waren terug te vinden, maar ook omgekeerd dat er dossiers in het systeem stonden die al lang niet meer fysiek aanwezig waren. Daarom moest het archief alsnog geheel opnieuw worden geïnventariseerd.
De verwerving van het archief
Overbrenging van een overheidsarchief

Inhoud en structuur van het archief

Selectie en vernietiging
In 1992 ging het omvangrijke zogenaamde 'Afslankingsproject' met betrekking tot het archief van de provincie van start. Tijdens de bewerking in de jaren negentig is de omvang van het archief van de Provinciale Waterstaat hoogstwaarschijnlijk afgenomen. Omdat er geen lijsten van vernietigde bescheiden zijn aangetroffen, is het aantal vernietigde archiefbescheiden niet bekend. Bij deze selectie werd gebruik gemaakt van de Vernietigingslijst archiefbescheiden provinciale organen 1989 (lijst van het Inter Provinciaal Overleg).
Voor de laatste bewerking werd de selectie op dossierniveau aan de hand van de Selectielijst voor archiefbescheiden van provinciale organen 2000 uitgevoerd. Zoals vermeld werden daarbij wel lijsten van de vernietigde dossiers vervaardigd.
Voor stukken betreffende de bemoeienis met het leggen van kabels en leidingen werd tijdens het projectoverleg besloten dat deze bewaard moeten worden vanwege het belang van de reconstructie van de exacte locatie van de kabels en leidingen in de provincie.
De serie bestekken van de Provinciale Waterstaat zijn wel beschreven maar bevinden zich vanwege de frequente raadpleging door de provincie zelf nog daar en zullen pas later worden overgedragen. Daarom is besloten deze serie niet in deze inventaris op te nemen.
Verantwoording van de bewerking
Het archief van de Provinciale Waterstaat maakte deel uit van het omvangrijke project 'Bewerking en Overbrenging Archieven' (BOA) van de provincie Zuid-Holland. Dit bevat naast het in deze inventaris beschreven archief van de Provinciale Waterstaat over de periode 1945 - 1986 de in twee inventarissen onderverdeelde archieven van de Griffie over de perioden 1946 -1975) en 1976 - 1986), evenals de archieven van het Openbaar Lichaam Rijnmond (1975 - 1986) en van de Ambtelijke Dienst Rijnmond (1985 - 1986). Deze hadden bij de aanvang van de verschillende bewerkingen een totale omvang van iets minder dan 3100 m¹. Daarnaast werden er binnen dit project diverse kleinere archieven van Zuid-Hollandse stichtingen en commissies bewerkt, welke in de twee Griffie-inventarissen werden opgenomen.
Voornoemde archieven bevonden zich aanvankelijk in het provinciale archiefdepot, maar werden voor de inventarisatie naar het Nationaal Archief overgebracht, alwaar medewerkers van Doxis Informatiemanagers BV deze bewerkten. Dit gebeurde onder supervisie van de deelnemers van het projectoverleg van BOA (Bewerking en Overbrenging Archieven), bestaande uit vertegenwoordigers van de provincie Zuid-Holland, de provinciale archiefinspectie en het Nationaal Archief.
Aan het begin van de bewerking van het archief van de Provinciale Waterstaat 1945 -1986 had dit een omvang van 500 m¹. Nadat de grotere series als eerste bewerkt waren, werd het archief vervolgens in de volgorde van de nummering van Doris bewerkt. De voor blijvende bewaring in aanmerking komende dossiers werden opgenomen in een beschrijvende inventaris en geordend volgens een van de voornoemde Basisarchiefcode van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten 1982 afgeleid archiefschema. Door deze keuze voor het archiefschema sloot de ordening van dit archief aan op die van de eerder bewerkte Griffie-archieven van 1946 - 1975 en 1976 -1986.
Dit leverde de volgende hoofdstukindeling op:
  • Hoofdstuk 1 Organisatie en personeel;
  • Hoofdstuk 2 Taken;
  • Hoofdstuk 3 Toezicht op lagere overheden;
  • Hoofdstuk 4 Bijlage;
Omwille van de overzichtelijkheid werd de serie betreffende de bemoeienis van de provincie met kabels en leidingen vanwege het grote aantal beschrijvingen als bijlage achterin de inventaris opgenomen (inventarisnummers 1967 - 2908).
De voor vernietiging in aanmerking komende dossiers gingen terug naar het Provinciehuis. Na de interne goedkeuring van de lijsten van de direct voor vernietiging in aanmerking komende dossiers, droeg de provincie zorg voor de daadwerkelijke vernietiging daarvan. De op termijn te vernietigen dossiers werden eveneens teruggeplaatst in het depot van het semi-statisch archief van de provincie.
Bij de aanvang van de bewerking waren de dossiers (merendeels) verpakt in niet-zuurvrij verpakkingsmateriaal, wat een herverpakking noodzakelijk maakte. Deze materiële bewerking werd volgens de normen van de Regeling geordende en toegankelijke staat archiefbescheiden uitgevoerd door het bedrijf HaegheVelde BV te De Haag.
Verder zijn in de inventaris op de logische plaats betreffende het onderwerp een aantal foto's onder hoge inventarisnummers opgenomen (vanaf nummer 2909). De reden hiervoor is dat deze foto's in speciaal opbergmateriaal zijn verpakt en aan het einde van het archief zijn geplaatst. Hierdoor zijn de in de achterin de inventaris in een lijst opgenomen inventarisnummers vervallen
Tenslotte zij opgemerkt dat enkele beschrijvingen in verband met de privacy-wetgeving zijn geanonimiseerd.

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
Aanvraaginstructie
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:
  1. Creëer een account of log in.
  2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.
  3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.
Citeerinstructie
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Provinciale Waterstaat Zuid-Holland, nummer toegang 3.02.27, inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Prov. Waterstaat ZH, 3.02.27, inv.nr. ...

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën
Inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar
Verwante archieven
De belangrijkste aanwijzing voor de gebruiker is dat deze bij onderzoek in het archief van de Provinciale Waterstaat in de meeste gevallen voor een volledig overzicht van een zaak ook de archieven van de Griffie van de provincie Zuid-Holland 1945-1975 en 1976-1986 moet raadplegen. De Griffie bereidde immers de besluitvorming, terwijl de advisering daarop en de uitvoering daarvan tot de taken van Provinciale Waterstaat behoorden.
Inventaris van de archieven betreffende Waterstaat, 1798-1813, nummer toegang 2.01.13, Nationaal Archief

Archiefbestanddelen